Μέση Ανατολή-Ευρώπη: Τα διλήμματα ασφάλειας και η επιστροφή στο πολυπολικό σύστημα γεωπολιτικής επιρροής.
Το γεωπολιτικό αποτύπωμα της αστάθειας…
Του Νίκου Χατζή, Αναλυτή Σύγχρονης Γεωπολιτικής–Συμβούλου Διαπραγματεύσεων
Οι εξελίξεις στο μέτωπο της αντιπαράθεσης μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν με πολεμικό πεδίο σύγκρουσης την Γάζα, αλλά και τα εδάφη των δύο χωρών μέσω φανερών πυραυλικών πληγμάτων, αλλά και «αόρατων» αεροπορικών επιθέσεων τεχνολογίας VLO, είναι ενδεικτικές της επικρατούσας γεωπολιτικής αστάθειας σε περιφερειακό επίπεδο (Μέση Ανατολή). Από την άλλη μεριά, η Ευρώπη βιώνοντας τα δικά της διλήμματα ασφάλειας, ζει σε μία προ-πολεμική περίοδο με την Ρωσία, σύμφωνα με τον Πολωνό πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ.
28 Απριλίου: Οι διαδηλώσεις για τον πόλεμο στην Γάζα συνεχίζονται για μία και πλέον εβδομάδα στο Κάμπους του Πανεπιστημίου Κολούμπια, με το κύμα της διαμαρτυρίας των φοιτητών στις ΗΠΑ να εξαπλώνεται και σε άλλα πανεπιστημιακά ιδρύματα υπό την έντονη καταστολή από τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου. Στο επίκεντρο του πολιτικού προβληματισμού βρίσκεται η υποστήριξη των ΗΠΑ στο Ισραήλ για τον πόλεμο στην Γάζα, ενώ η ισραηλινή πολεμική μηχανή προετοιμάζεται για μία μεγάλης κλίμακας πολεμική επιχείρηση στην Ράφα, αν δεν αποδώσουν οι διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση των Ισραηλινών ομήρων που εξακολουθεί να κρατάει η Χαμάς.
Στην ατζέντα του προεκλογικού πολιτικού διαλόγου στις ΗΠΑ, ο οποίος διεξάγεται σε κλίμα ακραίας πόλωσης, κυριαρχούν ζητήματα, όπως, η ελευθερία του λόγου, ο κλιμακούμενος αντισιμιτισμός, αλλά και οι διακρίσεις κατά των μουσουλμάνων, με την ένταση μεταξύ των δύο κοινοτήτων Αράβων και Εβραίων να κλιμακώνεται επικίνδυνα, αλλά και πρωτόγνωρα για τα δεδομένα της αμερικανικής ακαδημαϊκής και πολιτικής ζωής, ενώ ένα παρόμοιο κύμα διαμαρτυρίας εξαπλώνεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κυρίως στην Γαλλία.
-Η Ευρώπη βέβαια, βρίσκεται αντιμέτωπη με τα δικά της διλήμματα ασφάλειας, με τον Πολωνό πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ να έχει προειδοποιήσει (29 Μαρτίου) για μία «προ-πολεμική περίοδο» που διανύει η γηραιά ήπειρος, «έχοντας ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει» ώστε να είναι αποτελεσματικά προετοιμασμένη για να αποκρούσει τον κίνδυνο από την επιθετική συμπεριφορά της Ρωσίας. «Ο πόλεμος δεν είναι μία έννοια από το παρελθόν. Είναι ένα πραγματικό γεγονός και άρχισε πριν από δύο χρόνια. Το πιο ανησυχητικό πράγμα την περίοδο αυτή, είναι ότι σε θεωρητικό επίπεδο, όλα τα σενάρια είναι πιθανά. Δεν έχουμε ξαναδεί μία παρόμοια κατάσταση από το 1945», δήλωσε ο Τουσκ σε μία συνέντευξή του που δημοσίευσε η γερμανική εφημερίδα «Die Welt». «Γνωρίζω ότι ακούγεται καταστροφικό, ειδικότερα για τη νεότερη γενιά, αλλά πρέπει να συνηθίσουμε στο γεγονός της έναρξης μιας νέας εποχής: της προ-πολεμικής περιόδου. Δεν δραματοποιώ την κατάσταση. Γίνεται ξεκάθαρο καθημερινά», τόνισε ο Πολωνός πρωθυπουργός.
Από τότε βέβαια που η Ρωσία εξαπέλυσε μία ολοκληρωτική επιθετική πολεμική επιχείρηση, εισβάλλοντας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, τόσο οι Ευρωπαίοι ηγέτες, όσο και αμυντικοί αξιωματούχοι εκδήλωσαν τις σοβαρές ανησυχίες τους για το ενδεχόμενο σταδιακής εξάπλωσης των πολεμικών συγκρούσεων και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες που συνορεύουν με την Ουκρανία. Από την πλευρά του, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν έχει αρκετές φορές διαψεύσει ότι το Κρεμλίνο έχει προθέσεις εκδήλωσης επιθέσεων κατά ευρωπαϊκών χωρών-μελών του ΝΑΤΟ.
-Σε διεθνές γεωπολιτικό επίπεδο, η κατάσταση γίνεται πιο ασταθής, από την επιδείνωση της κατάστασης ασφάλειας στην Μέση Ανατολή, αλλά και από την σταδιακά κλιμακούμενη εσωστρέφεια που προκαλεί το προεκλογικό κλίμα της ακραίας πολιτικής πόλωσης στις ΗΠΑ. Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ απέδωσε (13 Απριλίου) την ιρανική επίθεση κατά του Ισραήλ, αλλά και τις δικαστικές περιπέτειες, με τις οποίες βρίσκεται αντιμέτωπος ο ίδιος, στους Δημοκρατικούς, οριοθετώντας πολιτικά τον εαυτό του, απέναντι σε «απειλητικές δυνάμεις, αλλά και φαύλους πολιτικούς αντιπάλους».
Για μία ακόμη φορά ο Τραμπ ως διεκδικητής της προεδρίας των ΗΠΑ, τοποθέτησε πολιτικά τον εαυτό του στο επίκεντρο της προεκλογικής εκστρατείας, αλλά και της σημερινής διεθνούς κατάστασης από την πολεμική κατάσταση στο Ισραήλ, μέχρι την ποινική δικαιοσύνη στις ΗΠΑ και από την παράνομη μετανάστευση στα σύνορα με το Μεξικό, μέχρι τον πληθωρισμό της αμερικανικής οικονομίας, τονίζοντας ότι η επανεκλογή του στον Λευκό Οίκο αποτελεί την μόνη λύση για όλα τα προβλήματα, κατά της πολυεπίπεδης ανεπάρκειας των Δημοκρατικών.
Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ υποστήριξε σε προεκλογικές ομιλίες του, ότι τόσο η τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου κατά του Ισραήλ, όσο και η επίθεση του Ιράν κατά του Iron Dome «δεν θα είχαν πραγματοποιηθεί, αν ίδιος είχε εκλεγεί στην προεδρία των ΗΠΑ».
-Μετά από την Βουλή των Αντιπροσώπων, η Γερουσία των ΗΠΑ ψήφισε (23 Απριλίου) ενέκρινε ένα πακέτο βοήθειας 95 δισεκατομμυρίων δολαρίων για το Ισραήλ, την Ουκρανία και την Ταϊβάν, με την ταχεία υπογραφή του προέδρου Μπάιντεν που ακολούθησε, ώστε να δρομολογηθεί η διάθεσή της, άμεσα. Μερικοί γερουσιαστές που ήταν αντίθετοι στην διάθεση της αμερικανικής βοήθειας προσπάθησαν γραφειοκρατικά να την καθυστερήσουν, χωρίς να το επιτύχουν, με τους Δημοκρατικούς να εξασφαλίζουν μία κοινοβουλευτική προεκλογική νίκη.
Οι κοινοβουλευτικές αυτές εξελίξεις καταγράφονταν στην Ουάσινγκτον, ενώ το Ιράν απαντώντας στην αεροπορική επίθεση του Ισραήλ κατά της ιρανικής πρεσβείας στην Δαμασκό (1η Απριλίου) προσπάθησε με τα πλήγματα πυραύλων και μη επανδρωμένων εναέριων οχημάτων μάχης κατά του Ισραήλ, να καθιερώσει μία νέα αμυντική πραγματικότητα μέσω μιας απευθείας επίθεσης –για πρώτη φορά- κατά της ισραηλινής επικράτειας, αλλά και συντηρώντας το μήνυμα αποφυγής μιας περαιτέρω πολεμικής κλιμάκωσης σε περιφερειακό επίπεδο, το οποίο, όπως φάνηκε στη συνέχεια, «ελήφθη» και από το Ισραήλ.
-Το ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων Tasnim μετέδωσε (19 Απριλίου) με την επίκληση «καλά πληροφορημένων πηγών» ότι δεν υπήρχαν «πληροφορίες για επίθεση κατά του Ιράν από το εξωτερικό» μετά από τις εκρήξεις που είχαν γίνει στην πόλη του Ισφαχάν, αποδίδοντας τες, σε μίνι drones που κατέρριψε η αντιαεροπορική άμυνα, παρά τους ισχυρισμούς του Ισραήλ για μία «αόρατη» αεροπορική επίθεση προειδοποιητικού χαρακτήρα που πραγματοποίησαν ισραηλινά αεροσκάφη F-35. Στο σημείο αυτό, γίνεται επίκαιρο να αναφερθεί ότι η επιχειρησιακή χρήση αεροσκαφών που έχουν χαμηλό ίχνος εντοπισμού από τα ραντάρ δημιουργεί ένα νέο διπλωματικό δόγμα αμφισβήτησης των αεροπορικών επιθέσεων, εξυπηρετώντας πολλαπλές σκοπιμότητες εκατέρωθεν. Έτσι, η μία πλευρά δεν παραδέχεται ότι διέπραξε την αεροπορική επίθεση, ενώ η πλευρά που δέχθηκε την επίθεση, αμφισβητεί την πραγματοποίησή της, επιβεβαιώνοντας με τον τρόπο αυτό, το επιχειρησιακό δόγμα των επιχειρήσεων VLO.
-28 Απριλίου: Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF) πραγματοποιείται στην Σαουδική Αραβία με κυρίαρχα ζητήματα στην ατζέντα των συζητήσεων, την κλιμάκωση της έντασης στην Μέση Ανατολή, τον πόλεμο στην Λωρίδα της Γάζας, αλλά και το πολεμικό μέτωπο της Ουκρανίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η Σαουδική Αραβία από την αρχή του πολέμου στην Γάζα συνεργάζεται με άλλες περιφερειακές δυνάμεις για τον τερματισμό των συγκρούσεων Ισραήλ-Χαμάς, καθώς, η ανάφλεξη του αναφερόμενου πολεμικού μετώπου έχει εκτροχιάσει το πρόγραμμα ουσιαστικών οικονομικών μεταρρυθμίσεων Vision 2030 που προωθεί το Ριάντ, αναγκάζοντας το Ιράν να «εργαλειοποιήσει» την Χαμάς και με όπλο τον θρησκευτικό φανατισμό κατά του Ισραήλ να προσπαθεί αιματηρά να το ανατρέψει. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρίσκονταν μία νέα δυναμική γύρω από τις προσπάθειες απελευθέρωσης των Ισραηλινών ομήρων, που θα μπορούσε να αποτρέψει το Ισραήλ από την πραγματοποίηση μιας στρατιωτικής επιχείρησης μεγάλης κλίμακας στην Ράφα.
-Το γεωπολιτικό αποτύπωμα των εξελίξεων σηματοδοτεί την σταδιακή μετεξέλιξη του μονοπολικού συστήματος επιρροής ισχύος της μοναχικής υπερδύναμης των ΗΠΑ των τελευταίων δεκαετιών, σε ένα πολυπολικό σύστημα άσκησης περιφερειακής επιρροής διεθνών προεκτάσεων, το οποίο έρχεται να αποτελέσει την ιστορική εξέλιξη-εξισορρόπηση του ρεύματος της παγκοσμιοποίησης σε γεωπολιτικό, αμυντικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο.