Τουρκία-Ελλάδα: Προεκλογική «επίθεση» φιλίας με ημερομηνία λήξης…
Του Νίκου Χατζή, Αναλυτή Σύγχρονης Γεωπολιτικής–Συμβούλου Διαπραγματεύσεων
6 Απριλίου: Ο εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας παραχωρεί συνέντευξη στο κρατικό πρακτορείο ειδήσεων της Τουρκίας Ιμπραήμ Καλίν, Ανατολή δίνοντας απαντήσεις και σε διαστάσεις διαμόρφωσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων την περίοδο μετά από τους καταστροφικούς σεισμούς. Στη συνέντευξη αυτή, ο ίδιος υποστήριξε ότι η Άγκυρα δεν είχε ποτέ στην ατζέντα της την κλιμάκωση της έντασης με την Ελλάδα, ώστε αυτή να εξελιχθεί σε μία πολεμική διαμάχη, τονίζοντας ότι το καθεστώς Ερντογάν δεν θεωρεί μία τέτοια εξέλιξη απαραίτητη. Ωστόσο, ο ίδιος ξεκαθάρισε ότι «Όταν υπάρχει μία απειλή για την κυριαρχία μας, για τη ζωή μας και για την πολιτική ενότητά μας, φυσικά, το πιο φυσικό μας δικαίωμα είναι να απαντήσουμε σε αυτήν». Στην ίδια συνέντευξη ο κ. Καλίν δεν παρέλειψε να τονίσει την άποψη της Άγκυρας για τα ανοιχτά θέματα με την Ελλάδα (εναέριος χώρος, θαλάσσια υφαλοκρηπίδα, συνοριακή ασφάλεια) τα οποία ανάλογα με τη συγκυρία και τον βαθμό εξυπηρέτησης των τουρκικών συμφερόντων το καθεστώς Ερντογάν τα ανασύρει και τα αξιοποιεί σε βάρος των διαχρονικών ελληνικών συμφερόντων. Στο σημείο αυτό, εξαιτίας των τουρκικών σκοπιμοτήτων γίνεται επίκαιρη η παρότρυνση της Άγκυρας για τη διμερή επίλυση των προβλημάτων και τον αποκλεισμό του διεθνούς ή αμερικανικού παράγοντα, που έχει ως ξεκάθαρο πλέον στόχο τον «διπλωματικό αφοπλισμό» του Δημοκρατικού γερουσιαστή Μπομπ Μενέντεζ στο Κογκρέσο.
9 Απριλίου: Απόρρητα έγγραφα που «διέρρευσαν» τόσο από το αμερικανικό Πεντάγωνο, αλλά και από άλλες υπηρεσίες ασφαλείας των ΗΠΑ αποδεικνύουν το διπλό, αλλά και συμφεροντολογικά ύπουλο παιχνίδι του Ερντογάν και της Τουρκίας, μετά από τη ρωσική εισβολή στα τέλη Φεβρουαρίου του 2022. Το σημείο ενδιαφέροντος των εγγράφων επικεντρώνεται σε μία ύποπτη συνάντηση που φέρεται να έγινε τον Φεβρουάριο μεταξύ μελών της ιδιωτικής ρωσικής εταιρίας παραστρατιωτικής δράσης Βάγκνερ και Τούρκων υπηρεσιακών παραγόντων. Οι διαρροές έγιναν την 28η Φεβρουαρίου και την 2α Μαρτίου στην πλατφόρμα συνομιλίας Discord από έναν χρήστη με το ψευδώνυμο “Wow Mao”. Το όλο θέμα έγινε γνωστό, μετά από δημοσίευμα της εφημερίδας «The Washington Post”. Η αναφερόμενη εφημερίδα έδωσε έμφαση στην προσπάθεια της Βάγκνερ να προμηθευτεί όπλα από την Τουρκία, μιας χώρας-μέλους του ΝΑΤΟ, αναδεικνύοντας το ρόλο του Ταγίπ Ερντογάν ως «λαγού» του Βλαντίμιρ Πούτιν για την εκπροσώπηση των ρωσικών συμφερόντων σε βάρος της Δύσης, μέσω Τουρκίας. Ο ρόλος αυτός της Τουρκίας αποκτάει πλέον διαχρονικά χαρακτηριστικά με παρελθόν, παρόν και μέλλον και δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να διαφύγει της προσοχής του Κογκρέσου σε ευαίσθητα ζητήματα, όπως αυτό, της έγκρισης προμήθειας αμερικανικών όπλων προς την Τουρκία στο (άμεσο) μέλλον.
-Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Τούρκος υπουργός των Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου δεν έχασε την ευκαιρία να «επιτεθεί» φραστικά στην Κύπρο, «χτυπώντας» έμμεσα τις ΗΠΑ για τον ελιμενισμό του αμερικανικού επιθετικού υποβρυχίου , USS San Juan σε κυπριακό λιμάνι, κατηγορώντας ευθέως την Ουάσινγκτον για την μη τήρηση των αμυντικών ισορροπιών στη Μεγαλόνησο. Είναι χαρακτηριστικό ότι η σχετική ανακοίνωση τόσο του ψευδοκράτους, όσο και του τουρκικού υπουργείου των Εξωτερικών υποβαθμίζει την κυρίαρχη Κυπριακή Δημοκρατία, απλά σε ελληνοκυπριακή διοίκηση κατά την πάγια τουρκική πρακτική. Μήπως λοιπόν η προσέγγιση που επιχειρεί η Άγκυρα εξαιρεί την Κύπρο; (ενδεικτικά ρητορικό το ερώτημα).
-Στο σημείο αυτό, γίνεται επίκαιρη η αναφορά του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν στη διάρκεια της ειδικής εκδήλωσης για τον εορτασμό της φετινής 25ης Μαρτίου 1821 στον Λευκό Οίκο. Ο πρόεδρος Μπάιντεν αναφέρθηκε σε έναν «Έλληνα» που προεδρεύει στην Επιτροπή Διεθνών Σχέσεων της Γερουσίας στην οποία κάποτε προήδρευε και ο ίδιος. Τονίζοντας ότι ο Μενέντεζ είναι πιο έξυπνος από τον ίδιο (τον Μπάιντεν) αλλά και πιο σκληρός. Στο επίκεντρο των πρωτοβουλιών του Μενέντεζ βρίσκεται ακριβώς, η ορθή επί τη βάσει των γεωπολιτικών δεδομένων εξυπηρέτηση των αμερικανικών και των δυτικών συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Ο Αμερικανός γερουσιαστής έχει αποδείξει ότι όταν απαιτείται δεν διστάζει να συγκρουστεί με τον Λευκό Οίκο, με το αμερικανικό υπουργείο των Εξωτερικών, αλλά και με το Πεντάγωνο, ενώ η στάση του ενισχύεται από τις πολλαπλές εξουσίες ως προς τη λήψη αποφάσεων που του εξασφαλίζει ο ανεξάρτητος και ουσιαστικά εποπτικός απέναντι στην εκτελεστική εξουσία, ρόλος του Κογκρέσου. Με αφορμή τη δήλωση αυτή του Μπάιντεν αξιόπιστες πληροφορίες από την Ουάσινγκτον έκαναν λόγο για μία σκληρή σύγκρουση μεταξύ των δύο αντρών πριν από τα Χριστούγεννα, με τον γερουσιαστή να παραμένει ανυποχώρητος στις θέσεις του, παρά τις πιέσεις που του ασκήθηκαν από την αμερικανική προεδρία, ενώ στην ατζέντα των θεμάτων που εκτροχίασαν τη συζήτηση φέρεται να είχε συμπεριληφθεί και το ζήτημα της πώλησης των F-16 Block 70 στην Τουρκία.
-Στο μεταξύ, στο θέμα της πώλησης των αμερικανικών μαχητικών στην Τουρκία αναφέρθηκε στα τέλη Μαρτίου ο Αμερικανός υπουργός των Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν επαναλαμβάνοντας την υποστήριξη της κυβέρνησης Μπάιντεν υπό μία νέα διάσταση, η οποία έγινε αποδεκτή από τον ίδιο μετά από σθεναρή παρέμβαση του Μενέντεζ. Πρόκειται για τον όρο, σύμφωνα με τον οποίο, ο αμερικανικός εξοπλισμός και η σχετική τεχνολογία δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται από την Τουρκία για την προώθηση των διαφορών της με συμμάχους όπως η Ελλάδα. Ο Μπλίνκεν βρέθηκε σε δύσκολη θέση απέναντι στον Μενέντεζ στη διάρκεια μιας ακρόασης που πραγματοποιήθηκε ενώπιον των επιτροπών του Κογκρέσου που έχουν αρμοδιότητα εποπτείας των πωλήσεων αμερικανικών οπλικών συστημάτων στο εξωτερικό.
-Από την άλλη μεριά, ο πονηρός Ερντογάν επιχειρώντας προεκλογικά να μετριάσει τις αντιδράσεις των ΗΠΑ σε βάρος του, έδωσε τη σχετική εντολή και η τουρκική βουλή κύρωσε (30 Μαρτίου) το σχετικό πρωτόκολλο για την ένταξη της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, αφήνοντας απέξω τη Σουηδία, ώστε να διατηρήσει τις συνθήκες για ένα ανατολίτικο παζάρι στο οποίο έχει συμπεριλάβει και την «εικονική» βελτίωση των σχέσεων με την Ελλάδα, μέσω της λεγόμενης «διπλωματίας των σεισμών». Όπως ήταν φυσικό ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ έσπευσε να χαιρετίσει την κύρωση της ένταξης της Φινλανδίας από την Τουρκία «καταπίνοντας» τη μη κύρωση της εισόδου της Σουηδίας. Είναι προφανές ότι και στην περίπτωση αυτή, ο Ερντογάν παίζει το παιχνίδι του Πούτιν με το αζημίωτο.
-Η γενικότερη ροή των εξελίξεων συνηγορεί ότι το καλό πρόσωπο της Τουρκίας αποτελεί ένα ακόμη τέχνασμα προεκλογικών σκοπιμοτήτων του Ερντογάν, ενώ η ελληνική πλευρά θα πρέπει:
*Να ενισχύσει το πλαίσιο της συνεργασίας της με την ομογένεια αλλά και οργανισμούς όπως το HALC, ώστε να διευρυνθεί περαιτέρω η επιρροή της Αθήνας στο Κογκρέσο.
*Να συντονίσει τις ενέργειες της με τις πρωτοβουλίες Μενέντεζ στο Κογκρέσο, ώστε να διασφαλιστεί η συνολική εξυπηρέτηση των ελληνικών διαχρονικών εθνικών συμφερόντων της Ελλάδας και της Κύπρου.
*Να συνεχίσει την εξοπλιστική προσπάθειά της, αλλά και τη σύναψη συμφωνιών γεωπολιτικού ενδιαφέροντος περιφερειακής και διεθνούς επιρροής.
*Να παρατηρεί συνολικά τον Ερντογάν και την πορεία του προεκλογικού αγώνα στην Τουρκία, αποτρέποντας δυσάρεστες εξελίξεις, ενώ ουσιαστική μελέτη απαιτεί η σχέση Πούτιν-Ερντογάν.
*Να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία και σε κάθε περίπτωση να παρουσιάζει τις ελληνικές θέσεις, καθώς η Τουρκία επιθυμεί διαχρονικά διάλογο με το δικό της «διμερές» πλαίσιο και μεταφράζοντας α λα Τούρκα το διεθνές δίκαιο.
Ο Ερντογάν είναι ο Ερντογάν με την πονηριά να τον χαρακτηρίζει, ενώ προεκλογικά γίνεται ακόμη πιο πονηρός! Ωστόσο, οι διεκδικήσεις της Τουρκίας παγιώνονται άσχετα από τα πρόσωπα και ανασύρονται την κατάλληλη χρονική στιγμή, ενώ την τακτική αυτή πρέπει διαχρονικά να έχει στο νου της η Αθήνα.