Goal Consulting
Strategy & Innovation

Geopolitics & 3-D Negotiations
in Action

Nikos Chatzis

Ψυχρός Πόλεμος: Rick Perry & the Pranksters…

Ο Αμερικανός υπουργός Ενέργειας, Ρικ Πέρι συζήτησε την αύξηση των αμερικανικών εξαγωγών άνθρακα στην Ουκρανία, αλλά κι άλλα θέματα ενέργειας, στην διάρκεια τηλεφωνικής συνομιλίας με έναν Ρώσο φαρσέρ, ο οποίος παρίστανε τον Ουκρανό πρωθυπουργό. Στην πραγματικότητα, ο Πέρι «στοχοποιήθηκε» από την ομάδα δύο Ρώσων κωμικών (pranksters) οι οποίοι είναι γνωστοί στην Ρωσία για τις φάρσες που κάνουν σε βάρος διασημοτήτων, αλλά και πολιτικών προσώπων, σύμφωνα με την ανακοίνωση που εξέδωσε η Shaylyn Hynes εκπρόσωπος Τύπου του αμερικανικού υπουργείου Ενέργειας, όταν το τηλεφώνημα διάρκειας 22 λεπτών, διέρρευσε στην δημοσιότητα.

Οι κωμικοί Vladimir Krasnov και Alexei Stolyanov, αποκαλούνται συχνά στην Ρωσία ως «the Jerky Boys of Russia» μετά από την δράση ενός διδύμου στις ΗΠΑ, στην δεκαετία του ΄90, οι οποίοι δημοσιοποιούσαν τις ηχογραφημένες τηλεφωνικές φάρσες που έκαναν σε βάρος διασημοτήτων της εποχής. Θύμα των δύο Ρώσων κωμικών έπεσε κι ο Βρετανός τραγουδιστής Elton John, ο οποίος στην διάρκεια του τηλεφωνήματος νόμιζε ότι μιλούσε με τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, ενώ το ρωσικό κωμικό δίδυμο έχει στοχοποιήσει με φάρσες κι άλλα πρόσωπα της δημοσιότητας.

Το αναφερόμενο τηλεφώνημα έγινε στις 19 Ιουλίου, ενώ ο Πέρι σε καθαρά επιχειρηματικό τόνο, συζήτησε μία σειρά θεμάτων, συμπεριλαμβανομένων των αμερικανικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας, αλλά το ενδεχόμενο προσφοράς αμερικανικής βοήθειας στην Ουκρανία για την ανάπτυξη του τομέα πετρελαίου και φυσικού αερίου, της πρώην σοβιετικής δημοκρατίας…

ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ: ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ

Η Τουρκία «εγκλωβισμένη» στην διεθνοποίηση συμφερόντων της κυπριακής ΑΟΖ…

Η ανταγωνιστικότητα των τιμών και η ανεύρεση εξαγωγικών αγορών, είναι τα δύο βασικά ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν για την αποτελεσματική εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων φυσικού αερίου, στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, με έμφαση στο γεωπολιτικό δίδυμο της Κύπρου και του Ισραήλ.

Η ενεργειακή θέση της Αιγύπτου αναβαθμίζεται περιφερειακά, καθώς είναι η μόνη χώρα της περιοχής που διαθέτει υποδομές διαχείρισης και αποθήκευσης φυσικού αερίου, ενώ μέσω της εκμετάλλευσης του κοιτάσματος «Zohr» μετατρέπεται από εισαγωγέα, σε ρυθμιστή των εξελίξεων, ουσιαστικά για την ενεργειακή της αγορά.

«Ονησίφορος Δυτικό 1»

Η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας ανακοίνωσε στις 12 Ιουλίου την έναρξη των γεωτρήσεων, από το ειδικά εξοπλισμένο πλοίο-γεωτρύπανο «West Capella», στο κοίτασμα «Onesiphoros West 1».

Το θαλάσσιο γεωτρύπανο δραστηριοποιήθηκε για λογαριασμό της ενεργειακής εταιρικής κοινοπραξίας Total-Eni, εκπροσωπώντας τα συμφέροντα της Γαλλίας και της Ιταλίας στο οικόπεδο 11, που βρίσκεται εντός της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Οι κινήσεις αυτές έγιναν υπό την κλιμάκωση των τουρκικών απειλών και την προκλητική έξοδο τουρκικών ερευνητικών σκαφών σε περιοχές ενεργειακού ενδιαφέροντος για την Κύπρο.

Η διεθνής γεωπολιτική διάσταση των εξελίξεων αποτυπώθηκε αμυντικά με την ανάπτυξη στην περιοχή μονάδων του γαλλικού πολεμικού ναυτικού, αλλά και αμερικανικού αεροπλανοφόρου με τη συμμετοχή και των πλοίων υποστήριξης της ναυτικής μοίρας που το συνοδεύει, προκειμένου να επιχειρεί στο θέατρο των πολεμικών επιχειρήσεων της Συρίας.

Οι αμυντικές εξελίξεις δρομολογήθηκαν υπό την διαρκή αμυντική επιτήρηση του Ισραήλ, ως προς την περιμετρική οργάνωση της ζώνης αμυντικής ασφάλειας γύρω από το πλοίο γεωτρύπανο, καθώς οι εκτιμήσεις ανέφεραν ολοκλήρωση της γεώτρησης σε χρονική περίοδο 75 ημερών, με μέγιστο βάθος τα 4.250 μέτρα κι ενώ το θαλάσσιο βάθος στην περιοχή της γεώτρησης προσδιορίζεται στα 1.698 μέτρα.

Τουρκία: Εθνικιστικό ακροατήριο

Κατά τις επόμενες ημέρες από την έναρξη της γεώτρησης διαφάνηκε η διάθεση της Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να εμπλακεί σ’ ένα παιχνίδι στρατηγικού εκνευρισμού, με έμφαση στην θαλάσσια περιοχή από την Κύπρο μέχρι το Καστελόριζο, αλλά και της δέσμευσης περιοχών του κεντρικού Αιγαίου, για την διεξαγωγή ασκήσεων με πραγματικά πυρά στην διάρκεια του καλοκαιριού, παραβιάζοντας το άτυπο μορατόριουμ μεταξύ των δύο χωρών.

Σε διπλωματικό επίπεδο, η αμερικανική κυβέρνηση αναγνώρισε το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας στην εκμετάλλευση των ενεργειακών κοιτασμάτων εντός της κυπριακής ΑΟΖ, όπως προκύπτει από την ερμηνεία και την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου, σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς και την επιθετική συμπεριφορά της Άγκυρας.

Ο Τούρκος πρόεδρος, απευθυνόμενος κυρίως στο εσωτερικό εθνικιστικό του ακροατήριο, κλιμάκωσε σταδιακά την ένταση, στην προσπάθειά του να υποστηρίξει την ισχυρή περιφερειακή παρουσία της Τουρκίας, στην περιοχή, σε μια περίοδο ουσιαστικής διπλωματικής απομόνωσης και διαρκούς επιδείνωσης των σχέσεων μεταξύ της Άγκυρας, του Βερολίνου και των Βρυξελλών. Τα παραπάνω επιβεβαιώθηκαν από τους -δικτατορικού τύπου- εορτασμούς για την πρώτη επέτειο του αποτυχημένου πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου του 2016 και την ουσιαστική «έλλειψη» μιας κατάστασης έντασης εκτός Τουρκίας, που θα μπορούσε να επιβεβαιώσει τον μεγαλοϊδεατισμό ισλαμικής επιρροής του Τούρκου προέδρου. Προς την κατεύθυνση αυτή, κινήθηκαν και οι υψηλοί τόνοι των λόγων των Τούρκων αξιωματούχων που επισκέφτηκαν την κατεχόμενη –στρατιωτικά- περιοχή της Βόρειας Κύπρου. Έτσι, με δεδομένη την σημερινή κατάσταση στο εσωτερικό της Τουρκίας, αλλά και την χρονική επέκταση εφαρμογής του στρατιωτικού νόμου, που εξυπηρετεί τις εσωτερικές βλέψεις του Ερντογάν, η συμπεριφορά απειλών της Τουρκίας, για την έναρξη των γεωτρήσεων στην ΑΟΖ της Κύπρου, ήταν αναμενόμενη.

Η αποτυχία στο Κραν-Μοντανά

Οι εξελίξεις στην κυπριακή ΑΟΖ, ακολούθησαν την αποτυχία του πρόσφατου γύρου των διαπραγματεύσεων μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας, των Τουρκοκυπρίων και του ΟΗΕ, στο Κραν-Μοντανά. Η αποτυχία του αναφερόμενου διαπραγματευτικού κύκλου διαφάνηκε ακόμη από τα στάδια της προετοιμασίας του, ενώ κατά την άποψη του ειδικού απεσταλμένου του ΟΗΕ, Έσπεν Άιντε ουσιαστική αιτία ήταν η επιδείνωση του κλίματος εμπιστοσύνης, μεταξύ των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων.

Η έλλειψη αυτή, εμπιστοσύνης, που είναι στοιχείο κομβικής σημασίας για την εξέλιξη οποιουδήποτε πλαισίου διαπραγματεύσεων, πυροδοτήθηκε από την αδιαλλαξία των θέσεων της Άγκυρας, ως προς την συνέχιση της τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας, αλλά και από την «ασάφεια» νομικής ερμηνείας, αλλά και πρακτικής υλοποίησης συγκεκριμένων σημείων αποφασιστικής λειτουργικότητας για το διάδοχο σχήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως αυτό θα προέκυπτε από ενδεχόμενη υπογραφή συμφωνίας.

Από την διαδικασία, διαφάνηκε η ουσιαστική προσκόλληση της Τουρκίας στα δόγματα ισχύος της στρατιωτικής παρουσίας, αλλά και της λογικής των αριθμών, τα οποία συμβαδίζουν με τον ισλαμικό προσανατολισμό του Ερντογάν και θα έπρεπε να είχαν ληφθεί σοβαρά υπόψη από τον ΟΗΕ, πριν από την έναρξη της διαπραγματευτικής προσπάθειας, ώστε ν’ απαλλαγεί ο Αντόνιο Γκουτέρες, από την δύσκολη θέση ανακοίνωσης της αποτυχίας τους.

Με δεδομένη λοιπόν την πορεία των εξελίξεων στο εσωτερικό της Τουρκίας, της στασιμότητας απομόνωσης στην εξωτερική πολιτική της κατά την τρέχουσα περίοδο, αλλά και τις εξελίξεις περιφερειακά της Μεσογείου, η διπλωματική αποτυχία των διαπραγματεύσεων στο Κραν-Μοντανά ήταν σχεδόν με βεβαιότητα σίγουρη.

Προς την κατεύθυνση αυτή -για ακόμη μια φορά- επιβεβαιώθηκε το αξίωμα της κυβερνητικής διοίκησης για την άμεση διασύνδεση των μετώπων μιας χώρας στην εξωτερική πολιτική της, με την κατάσταση που επικρατεί στις εσωτερικές της εξελίξεις. Υπό την λογική αυτή, η Τουρκία, μέσω της παρουσίας της στο Κραν-Μοντανά εξασφάλισε για το εσωτερικό εθνικιστικό της ακροατήριο ένα βήμα συνέχισης της διεθνούς επιρροής της –μέσω ΟΗΕ- αλλά και μιας ανυποχώρητης στάσης στις πάγιες και διπλωματικά ξεπερασμένες θέσεις που εκφράζει. Η ελληνοκυπριακή πλευρά έκανε ένα μετέωρο βήμα αμφίβολης διπλωματικής αποτελεσματικότητας για την επιβεβαίωση της συνέχισης των προσπαθειών επίλυσης του Κυπριακού Προβλήματος, στηριγμένη σε μια υποτιθέμενη –όλο το προηγούμενο διάστημα- προσέγγιση με τους Τουρκοκυπρίους, που αποδείχτηκε αναποτελεσματική.

Ο ΟΗΕ, εκπροσωπώντας τον διεθνή παράγοντα μέσω της αμφίβολης διαπραγματευτικής αποτελεσματικότητας των ενεργειών του Άιντε χρεώθηκε επίσημα την αποτυχία, λίγο πριν την έναρξη των ενεργειακών γεωτρήσεων εντός της Κυπριακής ΑΟΖ. Τελικά, ο κ. Άιντα αποχώρησε από την θέση του Ειδικού Συμβούλου του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για την Κύπρο, αφού θα είναι υποψήφιος στις βουλευτικές εκλογές που θα διεξαχθούν στη Νορβηγία (11 Σεπτεμβρίου).

ΠΤΗΣΗ&ΔΙΑΣΤΗΜΑ
Μάιος 2018
Νίκος Χατζής
Γεωπολιτική
ΠΤΗΣΗ&ΔΙΑΣΤΗΜΑ

Θεσσαλονίκη-Αφρίν, Αιγαίο-ΠΓΔΜ: Πολλαπλές προκλήσεις…

Απαισιοδοξία εξελίξεων ή ελπίδα ελληνικής ναυτιλίας;

Πέμπτη 19 Απριλίου. Στο άγαλμα του Βενιζέλου στο πιο κεντρικό σημείο της Θεσσαλονίκης διανυχτερεύουν περίπου 60 πρόσφυγες και μετανάστες. Στην πλειονότητά τους, δηλώνουν ότι προέρχονται από το Αφρίν της Συρίας και δεν έχουν που να μείνουν.

Οι χώροι φιλοξενίας του Δήμου Θεσσαλονίκης είναι περιορισμένοι, ενώ οι δομές φιλοξενίας αδυνατούν να δεχτούν άλλα άτομα. Γίνεται γνωστό ότι μέσα σε 20 ημέρες τον Απρίλιο, πέρασαν από τον Έβρο 1.500 άτομα. Επρόκειτο για Κούρδους από το Αφρίν, με την πλειοψηφία τους να είναι γυναικόπαιδα, αλλά και άτομα που αντιμετώπιζαν προβλήματα υγείας. Οι άνθρωποι αυτοί, έχουν τα έγγραφα που τους επιτρέπουν να μείνουν στην Ελλάδα, χωρίς ωστόσο, να έχουν που να διαμείνουν.

Η τακτική των Τούρκων στο Αφρίν ήταν σίγουρο πως θα προκαλούσε νέες μεταναστευτικές ροές, με το επίκεντρο του ενδιαφέροντος της Άγκυρας να βρίσκεται στην Ελλάδα, κλιμακώνοντας την πίεση προς την ΕΕ.

Τουρκία: Μόνιμη απειλή ασφάλειας στην περιοχή με ή χωρίς τον Ερντογάν. Περισσότερη Ρωσία ή λιγότερη Αμερική…;

Ψυχρός Πόλεμος 2.0

Οι ΗΠΑ, η Βρετανία, και η Γαλλία επιτέθηκαν κατά της Συρίας εξυπηρετώντας εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες και ποντάροντας στον κοινό εχθρό, την Ρωσία. Μετά την επίθεση, ο πρόεδρος Τραμπ παραμένει εγκλωβισμένος στα εσωτερικά πολιτικά διλήμματά του κι αβέβαιος για την πορεία των εξελίξεων στην Δαμασκό, αναβαθμίζοντας το Twitter, σε εργαλείο λήψης κρίσιμων αποφάσεων. Η Βρετανία, εξακολουθεί να είναι αντιμέτωπη με την ουσιαστική πρόκληση του Brexit. Στην Γαλλία, το εσωτερικό μέτωπο των αντιδράσεων κατά του προέδρου Μακρόν φουντώνει, με τα διεθνή ΜΜΕ να τηρούν σιγή ιχθύος. Η ΕΕ με την στάση της απέναντι στις εξελίξεις, επικαιροποιεί την δραματική απόσταση που την χωρίζει από τις ιδρυτικές της συνθήκες, ενώ το ΝΑΤΟ «αδυνατεί» να πιστέψει πως χάνει την Τουρκία από την παραδοσιακή σφαίρα επιρροής του…

Δύση κατά Ρωσίας, μέσω Συρίας

13 Απριλίου 2018: Γύρω στις 21:00 το βράδυ της Παρασκευής (περίπου 04:00 τα ξημερώματα Σαββάτου, ώρα Ελλάδας) o Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ διατάζει την διεξαγωγή πυραυλικών επιθέσεων με την εμπλοκή πολεμικών μέσων από τις ΗΠΑ, την Γαλλία και την Βρετανία. Οι επιθέσεις διεξάγονται κατά στρατιωτικών βάσεων κι εγκαταστάσεων παραγωγής χημικών όπλων στην Δαμασκό, αλλά και την Χομς. Η επίθεση πραγματοποιήθηκε σε τρία κύματα σύμφωνα με τα στοιχεία που γνωστοποιήθηκαν μετά, ενώ προκάλεσε την αντίδραση της Ρωσίας. «Οι χειρότερες ανησυχίες μας, πραγματοποιήθηκαν. Οι προειδοποιήσεις μας αγνοήθηκαν. Υλοποιήθηκε ένα προσχεδιασμένο σενάριο, ενώ απειλούμαστε για ακόμη μία φορά. Προειδοποιούμε ότι τέτοιες ενέργειες δεν θα μείνουν χωρίς συνέπειες. Η Ουάσινγκτον, το Λονδίνο και το Παρίσι, έχουν την ευθύνη γι’ αυτές. Από την πλευρά της, η πρωθυπουργός της Βρετανίας, Τερέζα Μέι δήλωσε ότι διέταξε τις συντονισμένες και στοχευμένες πυραυλικές επιθέσεις προκειμένου «να υποβαθμίσει την ικανότητα παραγωγής χημικών όπλων από την Συρία, αλλά και ν’ αποτρέψει κάθε ενδεχόμενο μιας νέας χρήσης τους.» Την ίδια αιτιολογία για την πραγματοποίηση της επίθεσης κατά της Συρίας, συμμερίστηκε κι ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν με έμφαση στην καταστροφή εγκαταστάσεων παραγωγής χημικών όπλων κι εκμεταλλευόμενος πολιτικά την απροθυμία του Βερολίνου να έχει πρακτική συμμετοχή στην διεξαγωγή των επιθέσεων, καθώς η Γερμανία περιορίστηκε στην υποστήριξή τους μέσω δηλώσεων μετά την διεξαγωγή τους. Μετά τις επιθέσεις, η καγκελάριος Μέρκελ υλοποίησε πλαίσιο δράσης τηλεφωνικής διπλωματίας με τους προέδρους της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν και της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, επισημοποιώντας την απουσία ενός «κοινού» πυρήνα δράσης στην υλοποίηση μιας κοινής ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής.

Η πραγματοποίηση των πυραυλικών πληγμάτων κατά της Συρίας, επικαιροποίησε μία διάσταση του Ψυχρού Πολέμου 2.0 μεταξύ της ΗΠΑ και της Ρωσίας μέσω μιας εκτεταμένης πολεμικής εμπλοκής δι’ αντιπροσώπων στο συριακό έδαφος.

Η διεθνής κοινή γνώμη από την πλευρά της, έμεινε με πολλές αναπάντητες ερωτήσεις κι ερωτηματικά σχετικά: με τις πραγματικές συνθήκες διεξαγωγής των πυραυλικών επιθέσεων, τον αριθμό των πολεμικών μέσων που χρησιμοποιήθηκαν, τον αριθμό των πυραύλων που εκτοξεύτηκαν, τα πραγματικά αποτελέσματα πλήγματος που επιτεύχθηκαν, την ορθότητα (χρονική και τοπική) των τηλεοπτικών πλάνων που μεταδόθηκαν, αλλά και τις τεχνολογικές δυνατότητες που υπάρχουν για την εκμετάλλευση των δυνατοτήτων της σημερινής ψηφιακής τεχνολογίας ως προς την εξυπηρέτηση πολλαπλών γεωπολιτικών επιδιώξεων μηδενικού κόστους...