Goal Consulting
Strategy & Innovation

Geopolitics & 3-D Negotiations
in Action

Nikos Chatzis

Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν – Βλαντιμίρ Πούτιν

Η συνάντηση των ηγετών με τα μαύρα…

Τα μαύρα κοστούμια που φορούσαν Ερντογάν και Πούτιν κατά τη συνάντησή τους στην Αγία Πετρούπολη, ήταν ενδεικτικά του κλίματος αμηχανίας που χαρακτήρισε τη συνάντησή τους.

Η συνάντηση αυτή, είχε ισχυρή δόση πολιτικού συμβολισμού «εσωτερικής κατανάλωσης» για τις δύο χώρες, με την Τουρκία να σταθμίζει τη διπλωματική τροχιά της, σε αντιδυτική τροχιά και τη Ρωσία να κλιμακώνει την ένταση με την Ουκρανία, μέσω Κριμαίας.

10 Αυγούστου: Πριν ακόμη συμπληρωθεί ένα 24ωρο από τη συνάντηση μεταξύ των προέδρων της Ρωσίας και της Τουρκίας, Βλαντιμίρ Πούτιν και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στην Αγία Πετρούπολη, το ΝΑΤΟ δεν έχασε την ευκαιρία να υπενθυμίσει στη γειτονική χώρα ότι παραμένει ακόμη μέλος του Βορειοατλαντικού Συμφώνου. Σε μία κίνηση ισχυρού πολιτικού συμβολισμού ο Ερντογάν, στο πλαίσιο αντιμετώπισης του γενικού φοβικού συνδρόμου που τον διακατέχει, επέλεξε να επισκεφτεί τη Μόσχα κι όχι κάποια πρωτεύουσα της Δύσης, στην πρώτη επίσκεψη που έκανε στο εξωτερικό μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου.

Μεταξύ των κεντρικών θεμάτων στην ατζέντα των συζητήσεων ήταν η αποκατάσταση των διμερών οικονομικών και εμπορικών σχέσεων (εξαγωγές τουρκικών αγροτικών προϊόντων, ρωσικά τουριστικά προγράμματα προς τουρκικούς προορισμούς) η συνεργασία στην ενέργεια, τόσο για τον αγωγό φυσικού αερίου (Turkish Stream), όσο και για το πρώτο τουρκικό εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας στο Ακούγιου, αλλά και οι θέσεις των δύο χωρών για την πορεία των εξελίξεων στη Συρία, αλλά και το Κουρδικό ζήτημα.

Η κίνηση του ΝΑΤΟ, χαρακτηρίστηκε από πολλούς αναλυτές ως «παράξενη» και με αμυντικό τόνο, αφήνοντας να διαφανεί το σοβαρό επίπεδο ανησυχίας που επικρατεί μετά τη 15η Ιουλίου, στα νατοϊκά κέντρα λήψης αποφάσεων, αναφορικά με τις εξελίξεις στην Τουρκία, αλλά κι ενδεχόμενες επιπτώσεις στο νατοϊκό αμυντικό οικοδόμημα…

Ο πολλαπλός απόηχος της βρετανικής αποχώρησης από την ΕΕ:

Brexit, Grexit, Departugal, Italeave, Fruckoof, Czechout, Oustria, Finish, Slovakout, Latervia, Byegium…

Ερωτηματικά προκλήθηκαν, σχετικά με τις εξελίξεις που δρομολογεί το Brexit, με σημείο αναφοράς πάντοτε την αβεβαιότητα για το μέλλον της σημερινής (αν)Ευρώπης, την απόσταση που τη χωρίζει από τις αρχικές ιδέες για την ευρωπαϊκή ενοποίηση την ελεύθερη διακίνηση ανθρώπων, ιδεών κεφαλαίων, αλλά και το σεβασμό των αρχικών ευρωπαϊκών συνθηκών.

Με σημείο αναφοράς το “exit” έχει πλέον γλωσσικά προσδιοριστεί η συνέχεια των ευρωπαϊκών εξελίξεων ως: Grexit, Departugal, Italeave, Fruckoof, Czechout, Oustria, Finish, Slovakout, Latervia, Byegium.

Το ευρωπαϊκό διακύβευμα!

Η απόφαση των Βρετανών ν’ αποχωρήσουν από την ΕΕ στο δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου, προσδιόρισε για το Βερολίνο μέσω Βρυξελλών δύο ουσιαστικές επιλογές ή δυνατότητες. Στην πρώτη περίπτωση, οι πολλαπλές γραφειοκρατικές δομές των Βρυξελλών θα πρέπει ν’ αντιληφθούν το διαρκώς διευρυνόμενο έλλειμμα ουσιαστικής δημοκρατίας κι έτσι ν’ «αφουγκραστούν» τους ευρωπαϊκούς λαούς.

Στη δεύτερη περίπτωση, υπό την σκληρή τακτική της πολιτικής ηγεσίας του Βερολίνου, η στάση της ΕΕ, μπορεί να γίνει ακόμη περισσότερο άκαμπτη, διευρύνοντας το ευρωπαϊκό αδιέξοδο με απρόβλεπτες συνέπειες για το μέλλον του ευρωπαϊκού εγχειρήματος της σημερινής (αν)Ευρώπης. Στο επίπεδο της Βρετανίας το δημοψήφισμα δρομολόγησε ένα ισχυρό δημοκρατικό προηγούμενο, καθώς ο λαός εκφράστηκε, ενώ τώρα παραμένει η υλοποίηση της βούλησής του, -που στην ουσία- αποτελεί το ουσιαστικό τεστ πολιτικής και διπλωματικής πρακτικής, για τη νέα πρωθυπουργό της Βρετανίας, από το φθινόπωρο.

Εάν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος υλοποιηθεί, τότε, θα είναι κέρδος για τη δημοκρατία, εάν η εφαρμογή της βούλησης του βρετανικού λαού θαφτεί πίσω από κανονιστικά κριτήρια, τότε, θα είναι μία ακόμη νίκη του λεγόμενου «συστήματος» των λίγων, αλλά ισχυρών έναντι του «αντισυστήματος» των εξ ορισμού περισσοτέρων, αλλά οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά αδύναμων. Ακριβώς, η παραπάνω  είναι η ρεαλιστική πραγματικότητα διάλυσης ή εξέλιξης, που θα πρέπει να καταγράψει και να μελετήσει η σημερινή γερμανική (αν)Ευρώπη, σε μια προοπτική ουσιαστικής ευρωπαϊκής εξέλιξης...

-Η πρώτη επίσκεψη στο εξωτερικό που πραγματοποίησε η πρωθυπουργός της Βρετανίας, Τερέζα Μέι (20 Ιουλίου) ήταν στο Βερολίνο, επιδεικνύοντας πολιτικά την ουσιαστική βαρύτητα που η ίδια προσδίδει στην υλοποίηση της βούλησης των Βρετανών για Brexit. Παρά το γεγονός ότι η Μέι υποστήριζε την παραμονή της Βρετανίας στην ΕΕ, προχώρησε στο διορισμό του Μπόρις Τζόνσον, στο “Foreign Office.”

Ο Τζόνσον ήταν ένας από τους πρωτεργάτες της αποχώρησης της χώρας από την ΕΕ. Στα καυτά διαπραγματευτικά θέματα του Brexit, η Μέι επιδιώκει τη μείωση του αριθμού των Ευρωπαίων πολιτών που θα μπορούν να ζουν και να εργάζονται στη Βρετανία, ενώ η Άνγκελα Μέρκελ είναι άκαμπτη στο ζήτημα αυτό, προετοιμάζοντας το έδαφος για σκληρές διαπραγματεύσεις, αμέσως μετά την ενεργοποίηση του «Άρθρου 50» της Συνθήκης της Λισαβόνας, οποτεδήποτε το Λονδίνο αποφασίσει να την ενεργοποιήσει.

ΠΤΗΣΗ&ΔΙΑΣΤΗΜΑ Νοέμβριος 2016
Γεωπολιτική
Νίκος Χατζής
ΠΤΗΣΗ&ΔΙΑΣΤΗΜΑ

ΝΑΤΟ: Τα μη συμβατά ακροφύσια ανεφοδιασμού και η επικίνδυνη ένταση των σχέσεων ΗΠΑ-Ρωσίας…

Μέγεθος ή αποτελεσματικότητα;

Το ΝΑΤΟ είναι ένας μεγάλος αμυντικός μηχανισμός. Ωστόσο, το μέγεθος δε σημαίνει απαραίτητα και αποτελεσματικότητα. Σύμφωνα με τον Αμερικανό υποστράτηγο Μπεν Χότζες, διοικητή των αμερικανικών δυνάμεων Ευρώπης, υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που εμποδίζουν την αποτελεσματικότητα του Βορειοατλαντικού Συμφώνου σήμερα.

Στη διάρκεια της ετήσιας διάσκεψης του Συνδέσμου των Αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων, ο Χότζες εξέφρασε μερικές από τις πιο σοβαρές του ανησυχίες σχετικά με τη σημερινή κατάσταση των νατοϊκών στρατιωτικών δυνάμεων. Στο επίκεντρο του προβληματισμού βρίσκεται η κλιμάκωση της έντασης μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ, για την πολεμική κατάσταση στη Συρία, αλλά και οι σύγχρονες απειλές ηλεκτρονικού και αμυντικού τύπου.

Οι παρατηρήσεις του στρατηγού, εμπεριέχουν ισχυρή δόση λεπτομέρειας, σχετικά με τη συμβατότητα ακόμη και απλών λειτουργικών συστημάτων που χρησιμοποιούν οι ένοπλες δυνάμεις των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα προς την κατεύθυνση αυτή, είναι τα ακροφύσια ανεφοδιασμού καυσίμων.

Ποιος μπορεί να διανοηθεί ότι π.χ. οι στρατιωτικές δυνάμεις της Γερμανίας και των ΗΠΑ χρησιμοποιούν μη συμβατά ακροφύσια ανεφοδιασμού καυσίμων; Μπορούμε να υποθέσουμε ότι αν μια γερμανική ταξιαρχία μείνει από καύσιμα, ο σταθμός ανεφοδιασμού καυσίμων των ΗΠΑ, που ενδεχόμενα να βρίσκεται σε μικρή απόσταση από αυτή, θα έχει δυσκολία να επιλύσει το πρόβλημα και να την ανεφοδιάσει.

«Θα πρέπει να είμαστε ικανοί να βάλουμε το στόμιο της αντλίας ανεφοδιασμού σε οποιοδήποτε στρατιωτικό όχημα της συμμαχίας, ανεξαρτήτως εθνικής προέλευσης,» δήλωσε χαρακτηριστικά ο στρατηγός, για να συμπληρώσει: «Δυστυχώς δε μπορούμε να το κάνουμε τώρα. «Υπάρχει ένας (παγκόσμιος) μετατροπέας ανεφοδιασμού καυσίμων του ΝΑΤΟ, αλλά μόνο οι Γάλλοι και οι Αμερικανοί τον έχουν» πρόσθεσε ο ίδιος.

Ρωσία-Τουρκία

Αναγκαστική συμμαχία διαφορών, παρά συγκλήσεων…

Με κοινό χαρακτηριστικό τη διεθνή απομόνωση, η Ρωσία και η Τουρκία προσπαθούν να συγκλίνουν σε μια ιδιότυπη συμμαχία διαφορών.

Οι σχέσεις της Ρωσίας με τις ΗΠΑ επιδεινώνονται σε στρατηγικό επίπεδο, με αφορμή τη Συρία, ενώ το Κρεμλίνο έχει ως κυρίαρχη στρατηγική, τη δυναμική επιστροφή του στις διεθνείς εξελίξεις, μέσω υλοποίησης περιφερειακών κινήσεων γεωπολιτικής δυναμικής.

Η ενέργεια

10 Οκτωβρίου 2016: Σε συνέχεια της καλοκαιρινής συνάντησης των δύο προέδρων Βλαντιμίρ Πούτιν και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Κρεμλίνο, ο πρώτος πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Τουρκία. Η ενέργεια βρέθηκε στην κορυφή της ατζέντας των διμερών συνομιλιών με τις δύο χώρες να υπογράφουν συμφωνία για την κατασκευή δύο αγωγών, αναφορικά με τη μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου. Η συμφωνία υπογράφτηκε μεταξύ των υπουργών Ενέργειας των δύο χωρών για την κατασκευή του αγωγού TurkStream, στο περιθώριο των εργασιών του World Energy Congress, που πραγματοποιούνταν στην Κωνσταντινούπολη. Ο ένας αγωγός θα καλύπτει την εσωτερική ζήτηση της Τουρκίας σε φυσικό αέριο, κι ο άλλος θα καλύπτει τις ανάγκες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, παρακάμπτοντας την Ουκρανία. Ο TurkStream αντικαθιστά το προηγούμενο σχέδιο που αφορούσε στην κατασκευή του λεγόμενου “South Stream” για τη νότια ροή του ρωσικού φυσικού αερίου και θα κατασκευάζονταν με τη συνεργασία ευρωπαϊκών χωρών, ενώ τα σχέδιά του, εγκαταλείφθηκαν στη συνέχεια. Ο TurkStream είχε ανακοινωθεί από τον πρόεδρο Πούτιν, το 2014. Ο Ρώσος πρόεδρος εκδήλωσε επίσης, την υποστήριξή του στις κινήσεις των κρατών-μελών και μη μελών του ΟΠΕΚ για τη μείωση της πετρελαϊκής παραγωγής, οδηγώντας τις τιμές πετρελαίου να καταγράψουν ετήσιο υψηλό.

Ανταγωνιστικοί αγωγοί;

Η διανομή ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, από δύο αγωγούς δε θα δημιουργήσει συνθήκες ανταγωνισμού μεταξύ τους, σύμφωνα με το διευθύνοντα σύμβουλο της Gazprom, Αλεξέι Μίλερ. Ο Μίλερ τόνισε ότι πρόκειται για δύο διαφορετικές εμπορικές στοχεύσεις αγορών, ενώ ο (ευρωπαϊκός) Nord Stream-2 μεταφέρει μεγαλύτερες ποσότητες φυσικού αερίου. «Το φυσικό αέριο που θα μεταφέρεται στις ευρωπαϊκές αγορές μέσω του Turkish Stream δε θα είναι ανταγωνιστικό με το ρωσικό φυσικό αέριο που θα μεταφέρεται στην Ευρώπη, μέσω του Nord Stream-2,” δήλωσε χαρακτηριστικά ο Αλεξέι Μίλερ.

ΠΤΗΣΗ&ΔΙΑΣΤΗΜΑ 
ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016
Γεωπολιτική
Νίκος Χατζής
ΠΤΗΣΗ&ΔΙΑΣΤΗΜΑ

Ράκα-Μοσούλη: Η εκ των υστέρων απόδειξη της  «τραγικής αδράνειας» των ΗΠΑ και της Δύσης στη Συρία

Πολεμική αντιπαράθεση Τουρκίας-Κούρδων…

Η σύνθεση της δύναμης;

Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν περίπου 30.000 παραστρατιωτικούς μαχητές στη Βόρεια Συρία, στη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους. Στις 6 Νοεμβρίου ανακοινώθηκε από τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) η έναρξη της πολεμικής επιχείρησης κατά της πόλης Ράκα, που αποτελεί το προπύργιο των τζιχαντιστών.  Το αμερικανικό Πεντάγωνο προβληματίζονταν σχετικά με το ποιες (;) ένοπλες ομάδες θα εισέλθουν στην πόλη μετά την ανακατάληψή της.

Στις 25 Οκτωβρίου, ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Ας Κάρτερ είχε δηλώσει ότι η μάχη για την ανακατάληψη της Ράκα, αναμένεται  ν’ αρχίσει «μέσα στις επόμενες εβδομάδες. Ωστόσο, η σύνθεση των δυνάμεων που θα εισέλθουν στην πόλη, φαίνεται ν’ αποτελεί ουσιαστική αιτία προβληματισμού για τους Αμερικανούς αξιωματούχους, ίσως περισσότερο από την ίδια την έναρξη των πολεμικών επιχειρήσεων για την ανακατάληψή της. «Υπάρχει ένας βαθμός απομόνωσης κι άσκησης πιέσεων στη Ράκα,» κατά τους πρόσφατους μήνες. Ωστόσο, δε νομίζω ότι μέχρι σήμερα όλες οι δυνάμεις που θα εισέλθουν στην πόλη ως απελευθερωτική δύναμη, έχουν πλήρως εκπαιδευτεί,» δήλωσε ο εκπρόσωπος των αμερικανικών δυνάμεων στη Βαγδάτη, συνταγματάρχης Τζον Ντορίαν…

ΗΠΑ: Προεδρία Τραμπ

Ο «υπερατλαντισμός» του Brexit…;

Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία την ΗΠΑ, αλλά και η πολιτική πανωλεθρία της Χίλαρι Κλίντον, επιβεβαίωσε τη μάχη μεταξύ του «συστήματος» και του «αντισυστήματος» τόσο στις ΗΠΑ, όσο και διεθνώς, προεκτείνοντας υπερατλαντικά την πολιτική διάσταση του Brexit, από την Ουάσιγκτον και το Λονδίνο, μέχρι τις Βρυξέλλες. Ωστόσο, ερωτηματικά προκύπτουν για την υλοποίηση των προεκλογικών εξαγγελιών του Τραμπ, εξαιτίας της υψηλής στελέχωσης της μεταβατικής ομάδας του, για το σχηματισμό της διακυβέρνησής του, από στελέχη των διαφόρων λόμπι της γνωστής «KStreet» στην Ουάσιγκτον. Ο Τραμπ αναλαμβάνει την αμερικανική προεδρία, σε μια κρίσιμη δεκαετία με κύρια χαρακτηριστικά τη λειτουργική ανισορροπία Βορρά-Νότου στην ΕΕ, την ενίσχυση του εθνικισμού, την «επιστροφή» του κράτους-έθνους, την «πτώση» της Γερμανίας έναντι της Πολωνίας, αλλά και την (μετά)κινεζική εποχή, ως προς τη «στροφή» των Κινέζων στον εσωτερικό δυναμισμό της οικονομίας τους. Στο επίπεδο της διεθνούς ασφάλειας, οι «μοναχικοί λύκοι» του Ισλαμικού Κράτους, θα παραμείνουν «ενεργοί» μετά την πτώση της Μοσούλης και της Ράκας.

Όταν οι Δημοκρατικοί «έκαψαν» τον Μπέρνι

Καλοκαίρι 2016: Λίγο πριν από τη διεξαγωγή του κεντρικού συνεδρίου του Δημοκρατικού Κόμματος, για την εκλογή του προεδρικού υποψηφίου. Έχουν προηγηθεί οι προκριματικοί κύκλοι, μεταξύ των δύο βασικών υποψηφίων, της Χίλαρι Κλίντον, πρώην Γερουσιαστή και υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ και του Μπέρνι Σάντερς, ανεξάρτητου Γερουσιαστή από το Βερμόντ. Ο Σάντερς είναι μέλος της Γερουσίας, με τη μεγαλύτερη θητεία ανεξάρτητου Γερουσιαστή, στο Κογκρέσο. Στη διάρκεια των προκριματικών κύκλων του Δημοκρατικού Κόμματος, επιτίθεται φραστικά στη Χίλαρι Κλίντον, την οποία επικρίνει άμεσα για τις σχέσεις και τους δεσμούς της, με το οικονομικό κατεστημένο της Wall Street, ενώ την χαρακτηρίζει ως «συστημική» πολιτικό, που είναι αρεστή στα κέντρα λήψης αποφάσεων της Ουάσιγκτον. Παράλληλα, ο ίδιος, εξαγγέλλει τη λήψη μέτρων με εισοδηματικά κριτήρια για την κατάργηση των διδάκτρων στα δημόσια κολέγια και πανεπιστήμια, προκειμένου να διευκολυνθούν οι φτωχές οικογένειες που σπουδάζουν παιδιά. Παράλληλα, ο ίδιος εξαγγέλλει την κατάργηση της ανισότητας των εισοδημάτων, την παροχή υγειονομικής περίθαλψης για όλους, τάσσεται υπέρ της κλιματικής αλλαγής, των δικαιωμάτων των διαφόρων μειονοτήτων και κοινωνικών ομάδων, ενώ ασκεί κριτική στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, έχοντας αντιταχθεί ο ίδιος, στον πόλεμο του Ιράκ. Τα στατιστικά στοιχεία έδειχαν ότι ο Μπέρνι Σάντερς είχε μια ουσιαστική πολιτική δυναμική, ενώ οι φιλολαϊκές εξαγγελίες του, γίνονταν αποδεκτές από τους λευκούς εργαζόμενους, αλλά και νέους σε ηλικία Αμερικανούς, προσελκύοντας και ψήφους από τις μειονότητες. Ο «σοσιαλδημοκράτης γερουσιαστής» όπως αυτοαποκαλείται, τοποθετείται στην αριστερή (προοδευτική) πτέρυγα του Δημοκρατικού Κόμματος, κινούμενος σε «αντισυστημική πολιτική τροχιά» ενώ οι θέσεις του, βρίσκονται κοντά στις απόψεις που εκφράζει η Ελίζαμπεθ Ουόρεν, Γερουσιαστής από Μασαχουσέτη, η οποία συντάχθηκε αργότερα με την υποψηφιότητα της Χίλαρι Κλίντον. Ο Σάντερς πριν από τη διεξαγωγή του κεντρικού συνεδρίου των Δημοκρατικών καταγγέλλει προνομιακή μεταχείριση της Κλίντον, από την Εθνική Επιτροπή του Δημοκρατικού Κόμματος, σε βάρος της υποψηφιότητάς του. Ωστόσο, μετά από συνάντησή του, με τον πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα στο Λευκό Οίκο, πείθεται να στηρίξει την προεδρική υποψηφιότητα της Κλίντον, στο κεντρικό προεκλογικό συνέδριο. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι οι οπαδοί του, που απογοητευμένοι δηλώνουν ότι στις εκλογές της 8ης Νοεμβρίου, θα ψηφίσουν τον Ντόναλντ Τραμπ, προεδρικό υποψήφιο των Ρεπουμπλικάνων, όχι επειδή τους είναι αρεστός, αλλά επειδή οι ίδιοι τάσσονται κατά της Κλίντον...